Tıbbi adıyla osteoartrit, eklemlerde kıkırdak yapının zamanla aşınması sonucu ortaya çıkan dejeneratif bir eklem hastalığıdır. Eklem kireçlenmesi, eklem ağrısına, hareket kısıtlılığına ve yaşam kalitesinde azalmaya neden olabilir. Genellikle ilerleyen yaşla birlikte görülse de, genç yaşlarda da çeşitli faktörlere bağlı olarak gelişebilir.
Eklem Kireçlenmesi Nedir?
Eklemleri kaplayan kıkırdak dokunun aşınması ve zamanla işlevini kaybetmesiyle ortaya çıkan bir hastalıktır. Kıkırdak, kemiklerin birbirine sürtünmesini önler eklemlerin rahat hareket etmesini sağlar. Ancak kıkırdak yapısının bozulması durumunda, eklem yüzeyleri doğrudan temas eder. Bu da ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığı gibi sorunlara yol açar.
Eklem Kireçlenmesi Neden Olur?
Eklem kireçlenmesi çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir. İlerleyen yaşla birlikte kıkırdak dokusu zayıflar ve aşınma süreci hızlanır. Ailede bu durumun öyküsü olan bireylerde risk daha yüksektir. Fazla kilo, diz ve kalça gibi yük taşıyan eklemlerde aşırı baskıya neden olarak kıkırdağın daha hızlı aşınmasına yol açar. Eklem bölgelerine alınan darbeler, kırıklar veya çıkıklar kireçlenmeyi hızlandırabilir. Sporcularda, ağır işlerde çalışanlarda veya eklem üzerine aşırı yük bindiren meslek gruplarında gelişme riski daha fazladır. Doğuştan veya sonradan gelişen eklem yapısı bozuklukları, kıkırdak aşınmasını artırabilir.
Eklem Kireçlenmesi Belirtileri
Eklem kireçlenmesi belirtileri hastalığın evresine göre değişiklik gösterebilir. Hareketle artan ve dinlenmeyle azalan ağrılar en sık görülen semptomlardan biridir. Uzun süre hareketsiz kaldıktan sonra eklemlerde sertlik hissi oluşur. Hastalık ilerledikçe eklem hareket açıklığında azalma meydana gelir. Kıkırdağın aşınmasına bağlı olarak eklem çevresinde şişlik ve hassasiyet gelişebilir. Hareket sırasında eklemden kıtırtı sesi gelmesi tipik belirtisinden biridir. İleri evrelerde eklem şekli bozulabilir ve fonksiyon kaybı yaşanabilir.
Eklem Kireçlenmesi Tanısı Nasıl Konur?
Tanısı, doktorun fiziksel muayenesi ve bazı tanı testleri ile konur. Hasta şikayetleri, ağrının şiddeti ve süresi değerlendirilir. Eklem aralığındaki, kemik çıkıntıları gibi osteoartrit belirtileri röntgen ile tespit edilir. Manyetik rezonans görüntüleme, kıkırdak yapısının ayrıntılı olarak görüntülenmesi için kullanılır. Romatoid artrit gibi diğer eklem hastalıklarını dışlamak için bazı kan testleri yapılabilir.
Eklem Kireçlenmesi Nasıl Tedavi Edilir?
Parasetamol ve NSAID (steroid olmayan anti-inflamatuar ilaçlar) ağrıyı hafifletmek için kullanılır. Şiddetli ağrı durumunda eklem içine kortikosteroid enjeksiyonları yapılabilir. Hyalüronik asit enjeksiyonları, eklem kayganlığını artırmak için eklem içine uygulanabilir. Hafif yürüyüş, yüzme ve bisiklet gibi düşük etkili egzersizler eklem sağlığını destekler. Kasları güçlendiren ve eklem hareketlerini artıran özel egzersiz programları uygulanır.
Ağrıyı ve iltihabı azaltmak için sıcak veya soğuk kompresler kullanılabilir. Fazla kilolar eklemlere ekstra yük bindirdiği için sağlıklı bir vücut ağırlığını korumak önemlidir. Omega-3, kollajen, C vitamini ve antioksidan açısından zengin gıdalar tüketmek eklem sağlığı için faydalıdır. Dizlik, tabanlık ve özel ayakkabılar eklemlere binen yükü azaltabilir. Hafif vakalarda eklem temizliği ve kıkırdak düzeltme ameliyatı yapılabilir. İleri evre osteoartrit vakalarında eklem protezleri (diz veya kalça protezi) uygulanabilir.
Sonuç
Eklem kireçlenmesi, ilerleyici ve kronik bir hastalıktır. Buna rağmen, erken teşhis ve doğru tedavi yöntemleri ile hastaların yaşam kalitesi artırır. Egzersiz, sağlıklı beslenme ve uygun tedavi yöntemleriyle eklem sağlığı korunabilir. Eğer eklem ağrıları ve hareket kısıtlılığı yaşıyorsanız, bir doktora başvurarak erken müdahale edilmesini sağlamak önemlidir.
