Kemik üzerinde tekrarlayan stres ve aşırı yüklenme sonucu oluşan küçük çatlaklardır. Stres kırığı genellikle sporcular, yoğun fiziksel aktivite yapan bireyler ve kemik sağlığı zayıf olan kişilerde görülür. Bu tür kırıklar ani bir travma sonucu değil, uzun süreli ve sürekli tekrarlayan mikrotravmalar nedeniyle ortaya çıkar.
Stres Kırığı Kimlerde Görülür?
Koşucular, basketbolcu, jimnastikçi ve futbolcular gibi sürekli fiziksel aktivite yapan kişilerde sıkça görülür. Askeri eğitim süreçlerinde uzun yürüyüşler ve koşular nedeniyle stres kırığı oluşabilir. Osteoporoz gibi kemik sağlığını etkileyen hastalıklara sahip bireylerde risk daha yüksektir. Daha önce egzersiz yapmayan kişilerin yüksek tempolu egzersizlere başlaması kemiklere aşırı yük bindirir.
Stres Kırığı Belirtileri
Genellikle yük taşıyan kemiklerde, özellikle alt bacak, ayak ve kalça bölgesinde ağrı görülür. Etkilenen bölgede dokunmaya karşı hassasiyet oluşabilir. Kırığın bulunduğu bölgede hafif şişlik meydana gelebilir. Kırık ilerledikçe hareket etmede zorluk yaşanabilir.
Stres Kırığı Nedenleri
Sürekli zıplama, koşma veya ağırlık kaldırma gibi hareketler kemiklerde mikrotravmalara yol açar. Desteksiz veya aşınmış ayakkabılar stres kırığı riskini artırabilir. Yetersiz kalsiyum ve D vitamini alımı kemiklerin güçsüzleşmesine yol açabilir. Aşırı antrenman yapmak ve vücuda yeterince iyileşme süresi tanımamak kırık riskini artırır.
Stres Kırığı Tanısı Nasıl Konur?
Doktorlar öncelikle hastanın tıbbi geçmişini değerlendirir ve fiziksel muayene yapar. Erken aşamada stres kırığı vakaları röntgende görünmeyebilir. Manyetik rezonans görüntüleme, daha hassas bir tanı yöntemi olup, kırıkları erken aşamada saptayabilir. Kemik sintigrafisi, röntgende görünmeyen küçük kırıkları tespit etmek için kullanılır.
Stres Kırığı Tedavi Yöntemleri
Etkilenen bölgeye baskı uygulamaktan kaçınılmalı, ağır aktiviteler sınırlandırılmalıdır. Günde birkaç kez 15-20 dakika buz uygulamak ağrıyı ve şişliği azaltabilir. Ayak bileği destekleri veya özel tabanlıklar kemik üzerindeki baskıyı azaltabilir. Kasları güçlendirmek ve kemiğin iyileşmesini hızlandırmak için fizik tedavi önerilebilir. Kalsiyum ve D vitamini açısından zengin gıdalar tüketmek kemik sağlığını destekler.
Stres Kırığı Yaşanmasından Korunma Yöntemleri
Antrenman yoğunluğunu yavaş yavaş artırmak kemikleri korur. Amaca uygun, destekleyici ayakkabılar tercih edilmelidir. Kemik sağlığını destekleyen besinler tüketilmeli, gerektiğinde takviye alınmalıdır. Aşırı zorlanmadan kaçınarak vücudu dinlendirmek önemlidir.
Sonuç
Stres kırığı, erken teşhis edilip doğru tedavi uygulanırsa tamamen iyileşebilen bir durumdur. Ancak, ihmal edilirse daha ciddi kırıklara ve uzun süren sağlık sorunlarına yol açabilir. Sporcuların, yoğun fiziksel aktivite yapanların ve osteoporoz riski taşıyan kişilerin dikkatli olması gerekir. Önleyici tedbirler almak, doğru ekipman kullanmak ve dengeli beslenmek kemik sağlığını korumanın temel taşlarındandır.
